Kemik erimesi (Osteoporoz) kemiğin süngerimsi yapıya dönüşmesine denir. Kemiğin sertliği ve esnekliği kaybolur, kırılgan hale gelir. Kemik erimesinin bilenen kesin bir sebebi yoktur. Kemik erimesi hastalıktan ziyade bir ya da birden çok rahatsızlıktan dolayı ortaya çıkan bir sonuçtur. Bazı hastalıklar ve bunlara bağlı ağır tedavilerden, hormonal problemler yüzünden yaşansa da genel olarak yetersiz beslenme, düzensiz hayat, ağır işlerde çalışma; kadınlara özel olarakta menopoz, çok doğum yapma gibi bir sürü durumun sonucunda ortaya çıkabilmektedir. Cinsiyete bağlı olmaksızın tüm yaş aralıklarında görülse de kadınlarda erkeklere oranla daha sık rastlanmakta ve kadınları daha çok etkilenmektedir.
Kemik Erimesini Etkileyen ve Tetikleyen Faktörler
- Yetersiz beslenmeye bağlı olarak kalsiyum, fosfor ve D vitamini eksikliği
- Cinsiyetin kadın olması (Osteoporoz kadınlarda daha yaygındır) ve özellikle de menopoz sonrası dönemde olmak
- İleri yaş (+60)
- Genetik yatkınlık
- Cinsiyet hormonlarındaki düşüklükler (Kadınlarda özellikle menopoz sonrası dönem)
- Tiroid hormonunun dengesizliği veya bozukluğu
- Menopoz öncesi dönemde yumurtalıkların alınması
- Adrenal bez problemleri
- Yüksek seviye ve süreli Steroidli ilaç kullanımı
- Hareketsiz Yaşam ( Genelde emeklilik sonrası 60+ yaş )
- Alkol ve sigara kullanımı ( Kadınlarda Daha Çok Etkili ) (Alkol Bağımlılığı Zararları yazısı için tıklayınız)
Kemik Erimesi Nasıl Anlaşılır?
Osteoporoz ortaya çıktığında bir takım sıkıntıları da beraberinde getirir. Ne yazık ki genel kontrol amaçlı olarak özel istekle olarak ölçümü yapılıp teşhis koyulabilmesi dışında hastalığın erken döneminde ortaya çıkan bir rahatsızlık değildir. Genelde rahatsızlık ileri safhalarda ortaya çıkmaktadır. Bundan dolayı özellikle kadınlarda eğer ebeveynlerde de kemik erimesi hikayesi varsa +45 yaştan sonra senede 1 kez kemik erimesi testi önerilmektedir.
Osteoporoz rahatsızlığının ortaya çıkışında en çok yaşanan bulgu kemik kırığıdır (Özellikle kalça kırıkları). Osteoporoz olan bir kişinin kemiklerde kırıkların oluşması için travmatik bir durum örneğin , darbe alması veya düşme gibi bir durum oluşması gerekli değildir. İleri derecede osteoporoz olan hastalarda basit bir burkulma ve hatta bazen (nadir vakalarda) öksürme gibi ani hareketlere bağlı olarak bile kırıkların ortaya çıktığı görülmüştür. (Bu tarz vakalar genelde ileri yaşta hastalarda görülmektedir)
Kemik erimesi problemleri genelde bir travma ile ortaya çıksa da yukarıda bahsettiğimiz tarz travma şart değildir. Şiddetli kalça/femur ağrısı ya da bel ağrısı sıkıntıları da kemik erimesinin klasik göstergelerindendir. Osteoporoz hastalığının kesin olarak teşhis edilebilmesi için kemik yoğunluğu ölçümü yapılmalıdır.
Bunun için günümüzde en sık başvurulan ve en güvenilir yöntem DEXA’dır. DEXA ( Dual Enerji X Ray Absorbsiyometri ) yöntemi ile hastalar çok düşük miktarda radyasyona maruz kalarak kemik yoğunlukları kolay ve ağrısız olarak ölçülebilir ve teşhisleri koyulabilir.
Ölçüm genelde en çok etkilenen bölgeler olan kalça, el bileği veya omurga kemiklerinden herhangi birinde ya da bir kaçında yapılabilir. Günümüzde DEXA sistemlerinin uygulandığı cihazlar artık oldukça gelişmiş cihazlardır. Neredeyse yüzde yüz doğruluğa yakın olarak sonuç alabilirler. Yukarıda belirttiğimiz genelde işlem yapılan bölgeler dışında, ihtiyaç halinde tüm vücutta herhangi bir bölgeye yada bütün olarak tüm vücuda DEXA kullanılarak ölçüm yapılabilir.
Başta söylediğimiz gibi osteoporoz erken dönemde herhangi bir belirtiye neden olmaz. Bu nedenle ortaya çıkması beklenmeden kemik erimesinin çok yaygın görülen bir hastalık olduğu da düşünülerek özellikle menopoz sonrası dönemdeki kadınlar ve 50 yaşın üzerindeki erkeklerin bir uzman hekime başvurarak belirli periyotlarla DEXA ölçümünden geçmeleri tavsiye edilir.
Kemik Erimesine Hangi Bölüm Bakar?
Kemik erimesine özelleşmiş olarak bakan bir bölüm yoktur. Gerekli görüldüğü takdir de ortopedi, kadın hastalıkları, iç hastalıkları (dahiliye) endokrinoloji vs tüm bölümler kemik erimesi için istemde bulunup tetkiki gerçekleştirebilirler.
Kemik Erimesi Tedavisi Nasıl Yapılır ?
Alınan sonuçlardan sonra koyulan teşhisin ardından öncelikle uzman doktorumuzun tedavimize uygun olarak reçete ettiği ilaçları mutlaka kullanmalıyız. Sadece kendimizin yapacağı uygulamalarla kemik erimesinin günümüzde tedavisi mümkün değildir.
Hatta kırık olan vakalar da ilaçların düzgün kullanılmaması yada hiç kullanılmaması rahatsızlığın iyileşmesi bir yana daha da kötüleşmesine sebep olabilir. Bu eksik tedavi sonucunda Osteoporoz hastalığından dolayı vücudumuzda kalıcı hasarlar meydana gelebilir (yürüme zorluğu-bozukluğu, duruş bozukluğu vb).
Tüm tedavi süresi boyunca doktorumuzun bize önerdiği ilaç ve programlar mutlaka katı bir disiplinle uygulanmalı ve periyodik kontroller ihmal edilmemelidir. Kemik erimesi ciddi bir rahatsızlıktır ve ona uygun davranılmalıdır. Kulaktan dolma bilgiler yapılacak yanlış ya da eksik bize sadece zarar verecek, iyileşme sürecini uzatacak belki de imkansız hale getirecektir.
Sağlıklı günlerde kalmanız dileğiyle.
*İstatistikler Türkiye Osteoporoz Derneğinden alınmıştır.