Bu yazımızda kadınların yaşadığı rahatsızlıklardan olan Polikistik Over Sendromu üzerinde duracağız.
Polikistik Over (PKOS), adet düzensizlikleri ve adet görememe ile görülen hormonal bir rahatsızlıktır. Kadınların %10-15 arasında görülme ihtimali olan rahatsızlık çevresel faktörler ve ailede benzer hastalık öyküsüyle ilişkilidir.
Polikistik Over Sendromu Nedir?
Polikistik Over kadınlarda yumurta atılımının düzensizleşmesi ve neticesinde oluşan hormonal dengesizlik sebebiyle adet düzeninin etkilenmesi ile sonuçlanan bir hastalıktır. Hastalık gelişiminde orantısız GnRH salgılanması ile başlayan bir patofizyoloji yer almaktadır. Sonuç olarak dişi üreme sisteminde düzensizlikler gelişmektedir. Overlerde kadın menstrual siklusu hormonlar kontrolünde gerçekleşmektedir. Fakat dengesiz hormon salınımı yeni yumurta hücrelerinin olgunlaşmasını etkilemektedir.
Peki, polikistik over neden olur? Aslında bu hastalığın gelişimi tam olarak açıklanamamıştır. Genel algı ise kronik anovulasyon sebebiyle polikistik over rahatsızlığı geliştiği yönündedir. Kadın fizyolojisi kendine has bir düzene sahiptir. Fakat bu düzen üreme hormonları ile kontrol edilmektedir. Özellikle FSH, LH, Östrojen, Progesteron gibi hormonlar ovulasyon ve kadın cinsel siklusu üzerinde söz sahibidir. Fakat tam olarak anlaşılamayan bir durum nedeniyle, bu hormon düzeni etkilenmektedir.
Polikistik Over Sendromu Belirtileri Nelerdir?
Polikistik Over Hastalığı pek çok kadın tarafından yaşanmaktadır. Polikistik over rahatsızlığı olan kişilerde ilk belirti adet düzensizlikleridir. Genel olarak doktora başvurular bu şikayetle gerçekleşmektedir. Ancak süreç ilerledikçe kadınların hormonal dengesizlikleri sebebiyle kadınsal özellikleri değişmeye gitmektedir.
Polikistik Over rahatsızlığı sıklıkla anovulasyon (adet görememe) ve zamanla progesteron eksikliği görülmektedir. Bu eksikliğin giderilmesi için gonadotropin salgılatıcı hormon (GnRH) üzerinde salgılattırıcı etki oluşturulmaktadır. Normalde GnRH belirli bir ritimde salgılanmaktadır. Oluşan bu durum LH seviyesini arttırırken FSH seviyesi üzerinde etkili olmamaktadır.
Yüksek LH sebebiyle ovaryan androjen yapımı artmaktadır ve bu durum androjenin vücutta etkili olmasına neden olmaktadır. Neticede görülen polikistik over belirtileri fizyolojik değişimler ile seyretmektedir. Bu belirtiler folliküler atrezi, anovulasyon & adet düzensizlikleri, obezite, sivilce (akne) gelişimi, hirsutizm’dir.
PKOS uzun dönemde, endokrin sistemdeki değişimlere göre daha farklı sonuçlar görülmesine neden olmaktadır. Diyabet, Kalp rahatsızlıkları, Hipertansiyon, depresyon, meme veya over kanseri, hamile kalamama veya yüksek düşük yapma riski gibi sonuçlar görülebilmektedir.
Polikistik Over Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?
Polikistik over rahatsızlığı hem kadın cinsel siklusunun etkilediği gibi hem de yeni hastalıkların görülmesine de neden olmaktadır. Özellikle PKOS tanısı almış kişiler endokrinolojik hastalıklar yönünden risk altındadır. Polikistik Over Sendromu tedavisi ise semptomlara dayalı olarak uygulanmaktadır. Genel uygulanan amaç bozulmuş olan düzenin korunması ve sağlığına tekrar kavuşturulmasıdır. Tedavi süresince hasta hamilelikler, obezite, egzersiz yapmak gibi etkili faktörler açısından bilgilendirilmektedir.
Özellikle vücut kitle indeksi yükselmiş veya obezitesi olan kişilerin yaşantıları muhakkak düzenlenmeli ve kişiye uygun bir plan çizilmelidir. Mümkünse bu kişiler kilo vermelidir. Vücut kitle indeksi yüksek olmayan kişiler içinse koruyucu faktör olan egzersiz unutulmamalı ve günde 30-40 dakika arası uygulanması önerilmektedir.
Polikistik Over tedavisi ileri safhalarda ilaç tedavisi veya cerrahi tedavi uygulanması ile gerçekleştirilmektedir. Hekim, ilaç tedavisi ile hastanın bulunduğu sürecin endokrinolojik etkilerini korumaya çalışmaktadır. Ancak gerek görülmesi dahilinde cerrahi süreçte başlatılabilmektedir. Ancak temel olarak ilaç tedavisinde ilk hedef insülin’in dokulara tekrar duyarlı hale getirilmesi ve kan şekerinin dokularda kullanılmasını sağlamaktır.
Cerrah olarak uygulanan tedavilerde ise overler üzerinde operasyon gerçekleştirilmektedir. Çift taraflı ovaryan rezeksiyon genel olarak ovulasyonun gerçekleşmesini sağlamaktadır. Fakat atılan yumurtaların verimsiz olduğu ve gebe kalınması yönünde istenen sonuçların alınamadığı görülmüştür. Ayrıca androjen düzeylerine etkisizdir ve hirsutizm’in tedavisine etkisi yoktur. Bir diğer tedavi ise Overlerin Elektrokoter ile delinmesidir. (drilling operasyonu). Bu sayede yumurta atılımı verimli olarak gerçekleştirilebilmektedir. Tedavi gören kadınların 4/5’ine yakın bir kısmı başarılı sonuç alarak gebe kalmış ve hirsutizm gibi belirtileri de gerilemiştir.
Bu konu hakkında daha fazla bilgi almak için Kadın Sağlığı sayfamızı ve Kadın Cinsel Sağlık kategorimizi ziyaret edebilirsiniz.