Bu yazımızda menopoz nedir ve menopoz dönemi belirtileri nelerdir gibi soruların cevaplarını sizlere sunacağız.
Menopoz, kadın üreme fizyolojisinin yıllar içerisinde değişmesiyle ilişkili olarak kadınlarda ileri yaşta görülen fizyolojik bir duraksama dönemdir. Menopozun etkileri ve vücuttaki değişimleri hakkında detaylı bilgiler ise yazımızda yer almaktadır.
Menopoz nedir sorusunun cevabını almaya geçelim.
Menopoz Nedir? Menopoz Dönemi ve Kadın Fizyolojisi
Menopoz nedir sorusunun yanında menopoz dönemi ve kadın fizyolojisi, kadınların üreme yeteneği ve olgunluğunu zaman içerisinde kaybetmesi sonucu yaşanılan bir dönemdir. Ovaryumların fonksiyonlarını yitirmesiyle kadın adet düzensizlikleri yaşamakta ve zamanla regl olmamaktadır. Orta ve ileri yaşta karşılaşılan menopoz, genelde yaşamın 4. Dekatından itibaren görülmektedir. Menopozun altında yatan asıl neden ise kadın cinsiyetin insan üreme sistemindeki yeri ile ilişkilidir.
Cinsiyet daha yaşamın ilk safhalarında bireyin gelişimi üzerinde etkili olmaktadır. Anne rahmine düşen zigot eğer verimli bir döllenme geçirmiş ise zamanla embriyo ve fetüs süreçlerini yaşamaktadır. Bu noktada kadın cinsiyetin embriyo gelişimi üzerinde etkinliği söz konusudur. Kadın cinsiyetteki bir bebek prenatal gelişim boyunca cinsel gelişimini de yaşamakta ve bu gelişimin sınırları doğum öncesi dönemde çizilmektedir.
Kız çocukları prenatal (doğum öncesi) dönem içerisinde ovaryum (dişi yumurtalık) gelişimini tamamlamaktadır. Over içerisinde bulunan yumurtalar ise ergenlik dönemine kadar üremeye hazır olarak bekletilmekte ve muhafaza edilmektedir. Bir kadının doğumundan itibaren sahip olduğu yumurta sayısı, doğum öncesi dönemde sahip olduğu verimli yumurta sayısı kadardır.
Sahip olunan verimli yumurtalar kadının hayatı boyunca yaşayacağı adet sayısını göstermektedir. Bu durum genetik ilişkili olarak kişiden kişiye değişkenlik gösterebilmektedir. Erken yaşta menopozun sebeplerinden birisi de overlerin sahip olduğu yumurta sayısının az olmasıdır. Overyumlardan atılan ve döllenmeye hazır olan yumurtaların tükenmesi, kadının menopoz dönemini yaşamasının başlamasında birincil faktörlerdendir. Ancak menopoz başlangıç yaşı ve etkinliği çeşitli değişkenlere bağlı olarak kişiye göre değişkenlik göstermektedir.
Menopoz nedir sorusunun cevabını farklı bir başlık altında incelemeye devam edelim.
Klimakterium ve Klimakterium Süreci Nedir?
Klimakterium ve Klimakterium süreci nedir, Klimakterium menopoz öncesi dönemden itibaren başlayan ve menopozu da kapsayan, yaşlılık dönemine kadar da etkili olan fizyolojik değişiklikler sürecidir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından belirlenen tabloya göre ise Klimakterium 3 döneme ayrılmıştır.
- Premenopoz
Menopoz öncesindeki fizyolojik değişimlerin görüldüğü süreçtir. Gebe kalınma şansı düşüktür.
- Menopoz
Menstrüel Siklus son kez görülmüştür ve artık görülmemektedir.
- Postmenopoz
Son menstruasyon (adet) sonrası bir yıl (12 ay) süre geçmiştir. Artık dişi yumurtalıkların fonksiyonel özellikleri yitirilmiştir.
Perimenopoz ve Perimonopozal Dönem Nedir?
Perimonopoz ve Perimonopozal Dönem nedir, Kadın vücudunun üreme yeteneğinin azalması ve ovaryumlarda yer alan folliküllerin tükenmesi süreci perimonopozal dönem olarak kabul edilmektedir. Normal adet düzeninin (ovaryan siklus) bozulduğu bu dönem aynı zamanda klimakterium başlangıcı olarak kabul edilmektedir.
Klimakterium içerinde follikül miktarının azalması sonucunda karşılaşılan majör değişim, kana salgılanan östrojen hormonu miktarının düşmesidir. Kanda östrojen ile beraber azalan bir diğer hormon ise inhibin hormonudur. Östrojen ve inhibin etkinliğinin azalması ile kanda FSH ( Follikül Stimulan Hormon) yükseliş göstermektedir. Yüksek FSH seviyeleri overlerin sahip olduğu yumurta rezervlerinin azaldığının bir bulgusudur. Bu süreçte kadınlar adet görmeye devam edebilir fakat adetleri düzensizleşmektedir. Ayrıca kadın cinsel döngüsü devam ediyor olsa bile yeni çocuk sahibi olma şansı oldukça azalmıştır.
Perimonopozal dönem genel olarak 45 yaş civarında yaşanmaktadır. Dişi yumurtalıklarında yer alan yumurtaların (folliküllerin) zamanla azalması ile kadın üreme yetisi kaybedilmektedir. Düzensiz adet görme ve bozulmuş ovaryan siklus sonucu menopoz dönemine geçiş gerçekleşmektedir. Bir yıl (12 ay) süresince adet görememe sonucunda ise perimenopozal dönem son bulmuş ve bu döneme artık Menopozal Dönem denilmektedir.
Ortalama Perimenopoz Yaşı Nedir?
Çoğu profesyonel 45 civarında cevap verirdi. Fakat gerçekte otuzlu yaşlarınızın sonlarında semptomlar yaşamaya başlayabilirsiniz. Bazı kadınlar için çok daha erken gelebilir ve hormon değişikliklerini yirmili yaşlarında fark ederler.
Sürenin uzunluğu da değişebilir. Bazı kadınlar sadece 4 aydır perimenopozaldir. Diğerleri 10-15 yıldır.
Bu nedenle, 30’ların sonlarında veya 40’ların başlarında bu kadınlardan biriyseniz ve şiddetli premenopozal semptomlardan muzdaripseniz, yalnız olmadığınızdan emin olun.
Giderek daha fazla kadın hormonal dengesizlik nedeniyle sağlık sorunları yaşıyor. Ve her zamankinden daha genç yaşta.
Menopozal Dönem Nedir?
Menopoz kelime anlamı itibariyle menstruasyon’un artık gerçekleşmemesidir. Yabancı kökenli Mens ve Pause kelimelerinin bir araya getirilmesi ile türetilen “Menopause” dilimize Menopoz olarak çevrilmiştir.
Menopoz dönemindeki bir kadının dişi yumurtalıklarındaki yumurtalar artık tamamen tükenmiştir. Yumurtalıklarda ise artık yıkım gerçekleşmekte ve kadının üreme yeteneği sonlanmaktadır. Menopozal Dönem son menstruasyon (adet görme) sonrasında geçen 1 yıllık süreyi kapsamaktadır. Türkiye’de Menopoz başlangıç yaşı genellikle 46 yaşından itibarendir. Menopozal Dönem içerisinde kandaki FSH ve LH düzeyleri yükselmektedir.
Postmenopozal Dönem Nedir?
Postmenopozal Dönem, menopoz döneminden sonra başlayan ve yaşlılık dönemine kadar devam eden sürece postmenopozal dönem denilmektedir. Yaklaşık olarak 6-8 yıl sürerken 10 yıl kadar uzayacağı kabul edilebilmektedir. Postmenopoz dönemi aynı zamanda Menopozal ve Perimenopozal dönemlerde yaşanan fizyolojik değişikliklerin ve hissedilen bazı durumların sonlandığı ya da azaldığı bir süreçtir. Ancak yaş itibariyle değişen vajen yapısı ve florası yeni kadın hastalıklarının yaşanmasına sebep olabilmektedir.
Bir kadının Postmenopozal Dönem içerisinde olduğunu anlayabilmesi için amenore (adet görememe) uzunluğunun en az 1 yıl boyunca olması gerekmektedir. Zira 12 aylık amenore sürecini tamamlamamış kadınların Menopozal Dönemleri’nin sürdüğü kabul edilmektedir.
Menopoz Neden Olur?
Menopoz nedir ve neden olur? Menopoz kadın iç genital sisteminin fonksiyonel olarak yeni yumurta gelişimini ve atılımını gerçekleştiremediği bir durumdur. Hayat boyunca belirli bir dönemde yaşanması gayet doğal bir süreç olan Menopoz başlı başına hastalık olarak kabul edilmemektedir. Ancak menopoz ilişkili hastalıklar ve menopoza sebep olan tetikleyici unsurlar hali hazırda mevcudiyetini korumaktadır.
Menopoz nedenleri başlıca genetik, genital sağlık, fiziksel ve çevresel etmenler, sigara bağımlılığı, psikolojik süreçler, sosyal sınıf gibi faktörlerden oluşmaktadır.
Bir takım nedenlerden dolayı, gerçekten. Bunun bir nedeni çevremizdir. Biz insanlar artık tarihte her zamankinden daha fazla toksinlere maruz kalıyoruz. Bu toksinler, hormonlarımızı üretmekten sorumlu bez grubu olan tüm endokrin sistemimizi bozma yeteneğine sahiptir.
Ksenohormon toksinleri vücudumuzda kendi doğal olarak üretilen östrojenimizi taklit eder. Sonuç vücutta aşırı yüksek seviyelerdir. Ve yüksek östrojen seviyeleri menopoza yaklaştığımız kadar kötü bir şey gibi görünmese de, aslında vücudunuzda tahribat yaratabilir.
Hormonlarımız ve onları üreten bezler, iyi çalışması için birbirlerine bağımlıdırlar. Biri artarsa, diğeri yanıt olarak yükselir veya tükenir.
Östrojen, progesteron ve kortizol hormonlarıyla en yakından bağlantılıdır. Östrojen yükseldiğinde progesteron azalır. Kortizol yükselirse, östrojen de artar ve progesteron seviyelerini daha da düşürür.
Bu duruma östrojen baskınlığı denir ve kısırlık, yorgunluk, beyin sisi, fibroidler, kistler ve kilo alımı gibi ciddi perimenopoz semptomlarına neden olabilir. Bazı kadın kanserlerine bile yol açabilir.
Ve östrojen baskınlığından muzdarip olan sadece orta yaşlı kadınlar değil. 25 veya 30 yaşlarındaki kadınlar da etkilenir. Genç kızlar bile bu durumun belirtilerini gösterir ve sonuç olarak 9 ya da 10 yaşına kadar gençleşirler.
Östrojen baskınlığı küresel bir salgın haline geldi ve kelimenin tam anlamıyla sizi gençliğinizden mahrum edebilir. Sadece genç kadınlarda kısırlık gibi durumlara neden olmakla kalmaz, aynı zamanda orta yaşa girenler için perimenopozu cehenneme çevirir. Birçokları için, ortalama perimenopoz yaşından çok önce semptomlar yaşamalarına neden olur.
En büyük suçlular toksinler ve strestir. Ne yazık ki, modern yaşam giderek daha stresli hale geldi. Ayrıca günlük olarak daha fazla toksinlere maruz kalmaya devam ediyoruz. Sonuç olarak, sadece östrojen baskınlığının önümüzdeki yıllarda daha yaygın olmasını bekleyebiliriz.
Asla korkma. Durum tersine çevrilebilir. Egzersiz, doğru beslenme, vitaminler ve stres yönetimi ile semptomları hafifletebilir ve menopoz yıllarınıza ve ötesine kadar canlı sağlığın tadını çıkarabilirsiniz.
Aslında nedenleri menopoz nedir gibi bir sorudan daha önemlidir. İnceleyelim.
- Genetik faktörler özellikle menopoz karakteri ile ilişkilendirmektedir. Bir ailedeki kadınların genel olarak benzer yaşlarda adet göremedikleri ve yine benzer yaşlarda menopoz dönemine girdikleri kabul görmektedir.
- Genital sağlık ise kadın genital sisteminin genel yapısının anlaşılmasında etkilidir. Düzensiz adet görmek, doğurganlık sorgulanması, menarş yaşı, kontraseptif kullanımı gibi çeşitli etmenler kadın genital sisteminin doğal işleyişini etkilemektedir. Dolayısıyla da menopoz sürecinin de değişmesine sebep olmaktadır.
- Fiziksel ve çevresel etmenler açısından ise özellikle yoğun olarak fiziksel aktivite sahibi olan ya da soğuk iklimde yaşayan kadınlarda menopoz yaşının daha erken yıllara gerilediği görülmektedir.
- Sigara bağımlılığı kadınların genel fizyolojik yapılarına büyük oranda zarar veren bir etmendir. Ergenlikten yaşlılığa kadar yaşanan tüm süreçlerde sigaranın zararlı olduğu çeşitli durumlar söz konusudur. Menopoz üzerinde de sigaranın zararlı etkisi kaçınılmaz olarak belirlenmiştir. Sigara bağımlısı olan kadınlarda menopoz yaşının daha genç yaşlara gerilediği kabul edilmektedir.
- Psikolojik süreçler hayatın belirli bir bölümündeki yoğun emosyonel (duygusal) etkili olaylarla alakalıdır. Psikolojiyi etkileyecek şekilde yaşanan ağır travmalar ve olaylar sonucunda, kadın cinsel siklusu düzensizleşebilir ve hatta adet görememe gibi sorunlar ortaya çıkabilmektedir.
- Sosyal sınıf faktörleri de menopoz süreci üzerinde etmen olarak yer almaktadır. İnsanların refah düzeylerinin fizyolojik olarak yansımaları sonucunda kadın genital sisteminin de bu durumdan etkilendiği kabul edilmektedir. Sosyal refah düzeyi daha düşük olan insanlarda menopoz yaşının daha genç yaşlara gerilediği görülmektedir.
Farklı bir başlık altında Menopoz türleri nelerdir? İncelemeye devam edelim.